مزایده : تابلو پرده خوانی کربلا

تابلو پرده خوانی کربلا

مزایده تابلو پرده خوانی واقعه عاشورrlm;ا ، مزین به آیه " فأن حزب الله هم الغالبون " وترجمه انگلیسی ،ابعاد 135 در 85 سانتیمتر.

اثر خانم آزاده صمدبین.

قیمت پایه 3،000،000 تومان

کد سفارش : 5017

پرده خوانی :

پرده خوانی، نوعی نمایشِ مذهبی ایرانی. در این نمایش کسی با عنوان <<پرده خوان>> از روی تصویرهایِ منقوش بر پرده، مصایب اولیای دین ــ بویژه اولیای مذهب شیعه ــ را با کلام آهنگین روایت می کند.

پرده خوانی را <<شمایل گردانی>> و <<پرده داری>> (بیضایی، ص ۷۳؛ ملک پور، ۱۳۶۴ ش، ص ۱۳۵؛ حسن بیگی، ص ۳۴۱) و <<پرده برداری>> (همایونی، ص ۲۸) نیز خوانده اند. دهخدا (ذیل <<پرده>>) به پرده ای اشاره کرده که شعبده بازها و عروسک گردان ها، از آن برای پنهان کردن ترفندهای نمایشی خود استفاده می کنند و این هیچ ارتباطی با پرده داری (نام دیگر نمایش مذهبی پرده خوانی) ندارد. اما برخی پژوهشگران به اشتباه از این تعریف برای توضیح پرده داری مذهبی بهره برده اند (رجوع کنید به همایونی؛ حسن بیگی، همانجاها). صورت خوانی نیز بخشی از پرده خوانی بوده و نمی تواند مترادف پرده خوانی قلمداد شود (بیضایی، ص ۷۴؛ قس غریب پور، ص ۵۶).

پرده خوانی برآمده از نقالی * و نقاشی مردمی است. پیشینه تاریخی آن را می توان با نوعی <<قوالی>> (نقالی توأمانِ موسیقی و آواز) در ادوار پیش از اسلام مربوط دانست که پس از ورود اسلام به ایران، به دلیل محدودیت های موسیقی، به نوعی <<نقالی>> ملی ـ مذهبی تغییر یافته است؛ بویژه در زمان صفویه که انواع نقالی مذهبی (روضه خوانی، حمله خوانی، پرده داری، صورت خوانی و سخنوری) شکل گرفت (رجوع کنید به بیضایی، ص ۶۰ـ ۷۲؛ غریب پور، ص ۶۳). به گفته جابر عناصری (ص ۱۷۵ـ۱۷۶) در جنگ شاه اسماعیل صفوی (حک: ۹۰۵ـ۹۳۰) با ازبک ها، برای تهییج سپاهیان ایران از این نمایش استفاده می شده است. برخی نیز موقعیت تاریخی پرده خوانی را حدفاصلِ گذار از برگزاری مراسم عزاداری عمومی ماه محرم در دوران صفویه، به برگزاریِ نمایشِ مذهبی تعزیه * در دوران قاجاریه و یکی از منابع تحول و تکامل تعزیه دانسته اند (همایونی، ص ۲۳ـ۳۰؛ ملک پور، ۱۳۶۶ ش، ص ۵۴؛ غریب پور، ص ۶۴)، اما برخی دیگر، به عکس، نقوش پرده را ترجمانِ نمایشِ تعزیه در قالب هنرهای دیداری و رهاورد تعزیه می دانند (پیترسون، ص ۱۱۵).

ساختار پرده خوانی بر دو رکنِ <<پرده>> و <<پرده خوان>>، استوار است. پرده پارچه ای است که یک یا چند رخداد مصیبت بار خاندان پیامبر (ص) بر آن نقش شده است. موضوعِ اصلی این نقش ها، واقعه کربلا و حوادث پیش و پس از آن بوده، اما رفته رفته داستان های اخلاقی پندآموز مانند جوانمرد قصاب * نیز به آن افزوده شده است (عناصری، ص ۱۹۵). معمولا به لحاظ قداست عدد ۷۲ و ارتباط آن با واقعه کربلا، در هر پرده ۷۲ مجلس فرعی و اصلی وجود دارد (غریب پور، ص ۵۸).

جنس پرده ها از <<متقال>> و <<کرباس>>، و اندازة آنها معمولاً ۱۵۰*۳۰۰ سانتیمتر است (حسن بیگی، ص ۳۴۲). صورتهای منقوش بر پرده، به دو گروه اولیا (نیکان) و اشقیا (بدان) تقسیم می شود. نقش سیمای اولیا بر پرده متفاوت است : پیامبر صلّی اللّه علیه وآله وسلّم و امامان معصوم علیهم السلام در هاله ای از نور یا در نقاب تجلی می یابند و برخی فرزندان و یاری کنندگان ایشان، بدون هالة نور و نقاب، با رنگهای متناسب باورهای مذهبی و زیبا نقش می گیرند. در مقابل، اشقیا بسیار زشت و حتی هیولاگونه ترسیم می شوند. اسبها نیز با توجه به شخصیت صاحبانشان نقش می گیرند (همایونی، ص ۲۸؛ پیترسون، ص ۱۱۹؛ عناصری، ص ۱۹۹).

نقشهای پرده، نقوشی عامیانه اند که برمبنای تخیلات نقاش و گفته ها و نوشته های تاریخی و افسانه ای به تصویر کشیده می شوند (عناصری، ص ۱۹۷ـ ۱۹۸). این نوع نقاشی را، از نوع نقاشی مردمی، موسوم به <<نقاشی قهوه خانه ای>> دانسته اند، که اوج شکوفایی آن، بویژه در اواخر دورة قاجاریه، در قهوه خانه ها بوده است (حسن بیگی، ص ۳۴۱؛ بلوکباشی، ص ۹۷). همچنین با توجه به موضوع محوری این نقوش، از آن با عنوانِ <<نقاشی کربلا>>، و به لحاظ رعایت برخی قواعد نمایشی اخیراً <<نقاشی دراماتیک>> نیز یاد می شود (پیترسون، ص ۱۱۵؛ غریب پور، ص ۶۰).

برخی پیشینة این نوع نقاشی مردمی را قرنها پیش از پیدایش قهوه خانه و همزمان با سنّت دیرینة قصه خوانی و مرثیه سرایی و تعزیه خوانی در ایران می دانند و به زمانِ نگارگری بر سفالینه ها و شمایلهای سوگ سیاوش می رسانند (بلوکباشی، همانجا؛ عناصری، ص ۱۷۵). برخی نیز نقاشیهای مانی را سرچشمة تاریخی اینگونه القائات مذهبی می دانند (حسن بیگی، ص ۳۴۰). این احتمال نیز هست که صحنه پردازی و بازآفرینی وقایع کربلا از طریق نقاشی، در سده های یازدهم و دوازدهم / هفدهم و هجدهم، تحت تأثیر نقاشیهایِ رافائل و میکل آنژ در ایران رواج یافته باشد (محجوب، ص ۱۹۵ـ۱۹۶).

پرده خوان کسی است که معمولاً همراه با اشاره کردن به تصاویر پرده، با چوب دستی ای به نام مِطْرق، این تصویرها را با صدایی رسا و آهنگین باز می خواند. اساساً این نمایش متکی بر <<کلام>> است. پرده خوان از پرده به دو روش بهره می برد: تزیینی و طوماری. او در روش تزیینی، پرده را صرفاً برای جلب توجه تماشاگران می آویزد و داستان را براساس آن نقل نمی کند؛ اما در روش طوماری، داستان بر مبنای نقشهای پرده و گشودن تدریجی پردة منقوش روایت می شود. روی پرده مجموعه ای از تصاویر کوچکتر نقش شده که به صورت پی درپی ماجراهای داستان را نشان می دهد (بیضایی، ص ۷۳ـ۷۴). پرده خوانها را درویش نیز می خواندند؛ از مشهورترین آنها درویش بلبل قزوینی بود (غریب پور، ص ۵۸).

منبع : Wikipedia.org